1. Ewagriusz z Pontu z jednej strony, jest mistrzem życia poświęconego Bogu, ale z drugiej – aż do końca toczył walkę na śmierć i życie. I to właśnie z tego podwójnego autentycznego doświadczenia wyrasta jego ogromny autorytet oraz łagodność, do której w pismach bardzo często zachęcał.
2. W wypadku, kiedy próbujemy zaspokoić nasze potrzeby czy uczucia przez podporządkowanie sobie rzeczywistości i próbę posiadania czegoś lub kogoś na własność, Ewagriusz radzi, aby działać na odwrót: zawłaszczenie nie daje pokoju, trzeba wyrzec się tej zgubnej namiętności przez post, polegający nie tylko na ograniczeniu jedzenia, ale też higienę w innych aktywnościach, którymi się karmimy na co dzień.
3. Trudy to akceptacja prostego faktu, że dobro wymaga wysiłku i Bóg oczekuje, że podejmiemy współpracę z Jego łaską. Odsunięcie od świata z kolei to stan wolności – zależmy od Boga, naszego Pana, a nie od przemijającego świata i zaspokajania naszych zachcianek. Nie musimy hołdować opiniom ludzkim, ale trzeba nam słuchać tego, do czego wzywa nas Pan.
4. Wobec agresji, która czasem może próbować nami zawładnąć, Ewagriusz radzi podjęcie dzieła łagodności. Śpiew psalmów, które zawierają również fragmenty złorzeczące, jest sugestią, aby swoje uczucia, wszelkiego rodzaju, wyrażać z pomocą tekstów Pisma, ale przed Bogiem, i w ten sposób nie pozwalać, aby one kierowały naszym życiem. Owocem tej wolności są cierpliwość i miłosierdzie okazywane nie tylko bliźnim, ale także nam samym.
5. W tekście Trzech rozdziałów o modlitwie wyraźnie jest podkreślone to, że jednymi z głównych naszych przeciwników w czasie modlitwy są demony: Pontyjczyk ciągle przedstawia nam wrogość złego ducha względem człowieka, który się modli. Generalnie jest to jeden ze stałych motywów w pisarstwie wczesnomonastycznym – i Ewagriusz tutaj jest konsekwentny – pokazanie modlitwy jako walki.
6. Trzeba podkreślić, że według Ewagriusza z Pontu głównym celem nieprzyjaciela nie jest to, żeby człowiek popełnił jakiś konkretny grzech, tylko to, żeby w wyniku swych złych czynów zaprzestał modlitwy.
7. Jeśli chcę przebaczenia i pojednania, to próbuję zobaczyć rzeczywistość taką, jaka jest. Jeśli trwam w gniewie, zaciekłości czy wściekłości, będę zawsze podejrzewał drugiego człowieka o to, że coś knuje za moimi plecami.
8. Możemy brać Pismo Święte, wyobrażenia, wydarzenia biblijne albo wydarzenia z życia Pana Jezusa, karmić się nimi i ciągle o nich rozmyślać – wtedy wzrastamy. A możemy też ciągle przeżuwać nasze klęski lub obrazy zła i tym się karmić. Co wybierzemy?
9. Obżarstwo sprawia, że interpretujemy świat jako obiekt „do zjedzenia”, czyli przyjmujemy konsumpcyjny styl życia. Nieczystość podpowiada nam, że wszyscy ludzie mają być na nasze usługi, bo tak naprawdę chodzi w niej o instrumentalne traktowanie innych. Chciwość ma w sobie posmak rozpaczy, bo człowiek nagle zaczyna sobie zdawać sprawę, że nie jest w stanie zaspokoić swojej żądzy, potrzeb i dlatego pragnienie posiadania staje się nienasycone i staje się gromadzeniem wszystkiego: emocji, wrażeń, dóbr materialnych w nieskończonej ilości.
10. W duchowości monastycznej bojaźń Boża – w pierwszym sensie tego słowa – oznacza pełną czci miłość, którą człowiek okazuje Bogu. W pewnym sensie jest jednym z najwyższych, jeśli nie najwyższym, stopniem miłości, jaki człowiek może mieć ku Niemu.
11. Czujność mówi, żeby sprawy załatwiać na bieżąco i dzięki temu uniknąć presji. Po drugie, jest ona świadomym przeżywaniem życia, a więc także świadomością, skąd się biorą pokusy i dlaczego do nas przychodzą. Jeżeli człowiek właściwie rozeznaje, potrafi mniej więcej powiedzieć, dlaczego trapią go konkretne złe myśli.
12. Kiedy w modlitwie słabniemy, tracimy nadzieję, wykańczają nas pokusy, patrzymy na krzyż i przypominamy sobie tajemnicę Bożej miłości, dzięki czemu zyskujemy siłę, żeby do modlitwy i wierności wobec Niego powrócić.
Wybrane myśli pochodzą z publikacji Jak modlili się Ojcowie Pustyni? Komentarz do „Trzech rozdziałów o modlitwie” Ewagriusza z Pontu
Szymon Hiżycki OSB (ur. w 1980 r.) studiował teologię oraz filologię klasyczną; odbył specjalistyczne studia z zakresu starożytnego monastycyzmu w kolegium św. Anzelma w Rzymie. Jest miłośnikiem literatury klasycznej i Ojców Kościoła. W klasztorze pełnił funkcję opiekuna ministrantów, duszpasterza akademickiego, bibliotekarza i rektora studiów. Do momentu wyboru na urząd opacki był także mistrzem nowicjatu tynieckiego. Autor książki na temat ośmiu duchów zła Pomiędzy grzechem a myślą oraz o praktyce modlitwy nieustannej Modlitwa Jezusowa. Bardzo krótkie wprowadzenie. Redaktor naczelny projektu „Filokalia”.
Grafika na zdjęciu: Mikołaj Jastrzębski OSB
Jeśli zainteresował Cię nasz materiał, mamy dla Ciebie propozycję! Możesz otrzymywać raz w tygodniu, w sobotę o 19:00, e-mail z najnowszymi artykułami z portalu cspb.pl. Wystarczy, że zapiszesz się do naszych powiadomień poniżej...
Chcesz być na bieżąco z najnowszymi artykułami, informacjami dotyczącymi projektu "Filokalia" oraz nowościami wydawniczymi? Jeśli tak, zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej, gdzie znajdziesz formularze do zapisu na nasze newslettery.
Czytelnicy i słuchacze naszych materiałów dostępnych w księgarni internetowej, na stronie cspb.pl, kanale YouTube oraz innych platformach podcastowych mogą być zainteresowani, w jaki sposób mogą nas wesprzeć. Od jakiegoś czasu istnieje społeczność darczyńców, którzy aktywnie i regularnie wspierają nasze działania.
To jest tylko pewna propozycja, możliwość wsparcia — jeżeli uważasz, że to, co robimy, jest wartościowe i chcesz dołączyć do darczyńców, od teraz masz taką możliwość. Z góry dziękujemy za każde wsparcie!
