Podstawowym założeniem Filokalii jest pomóc człowiekowi w powrocie do Boga, w zjednoczeniu z Nim, w upodobnieniu się do Niego. Innymi słowy to droga do życia prawdziwie chrześcijańskiego, czyli droga do świętości. Kościół w swojej historii bardzo wiele osób wyniósł na ołtarze, ukazując ich jako wzór życia chrześcijańskiego. To wielki poczet ludzi, którzy wybrali w swoim życiu Boga jako Najwyższą wartość.
W Piśmie Świętym znajdujemy wiele wezwań ze strony Boga do tego, aby stawać się świętym. Filokalia, która mocno bazuje na słowie Bożym, nie czyni nic innego. Wszyscy Ojcowie filokaliczni mają jeden cel – poprzez teksty przybliżać innych do świętości. Droga do świętości to w istocie droga do przebóstwienia. To droga do pełni szczęścia.
Pseudo-Antoni Wielki wskazuje, że „świętym nazywa się tego, kto jest czysty od zła i grzechów. Dlatego największym sukcesem duszy, który podoba się Bogu, jest nieobecność zła w człowieku”. To zadanie jest wręcz niemożliwe do zrealizowania. Człowiek rodzi się z grzechem pierworodnym. Już zatem na samym początku nie jest czysty. Potrzebuje chrztu świętego. Jedynie Matka Jezusa urodziła się bez grzechu. Dlatego nazywamy ją Niepokalanie Poczętą. Co więcej, Kościół wierzy, że także w swoim życiu nie popełniła żadnego grzechu. Dlatego nazywamy ją nie tylko Świętą, ale Najświętszą.
Święty Jan Apostoł mówi, że jeśli mówimy, że nie mamy grzechu, to samych siebie oszukujemy i nie ma w nas prawdy (zob. 1 J 1,8). Tylko zaś na prawdzie możemy dojść do świętości. Trzeba realnie spojrzeć na swoje życie i nie tkwić w zbyt wysokim mniemaniu o sobie. Dążenie do świętości to droga do przemiany wewnętrznej, do nowego życia. To pragnienie bycia jak najbliżej Boga.
Co jest szczególnie potrzebne w osiągnięciu świętości? Święty Jan Kasjan daje nam podpowiedź: „Ojcowie zaś mówią i to, że ostatecznie nie możemy zdobyć cnoty świętości, jeśli nie zdobyliśmy wpierw prawdziwej pokory”. Pokora zatem stanowi niezbędny warunek drogi do świętości.
Ojcami, którzy nas tego uczą, są zwłaszcza mnisi. W Apoftegmatach Ojców Pustyni czytamy:
Pytano starca: W jaki sposób dusza nabiera pokory? Odpowiedział: Pamiętając o własnych tylko wadach.
Jeden z ojców mówił: Wszelka praca jest próżna bez pokory, gdyż pokora jest prekursorką miłości. Jan był prekursorem Jezusa i przyciągnął do Niego wszystkich: podobnie pokora pociąga do miłości, a to znaczy do Boga samego, gdyż Bóg jest Miłością.
Te opowiadania ukazują wartość pokory jako jednej z fundamentalnych cnót chrześcijańskich. Świadomość swoich wad, a tym bardziej grzechów, ma nas skłaniać do tego, aby nie wywyższać się nad innymi. Nikt nie jest idealny i doskonały, poza Bogiem. zatem właściwą postawą jest uznanie swoich ograniczeń i tego, co oddziela nas od świętości.
Święty Marek Asceta stwierdza, że „każdy dobry czyn, który czynimy zgodnie z naszą naturą, sprawia, że powstrzymujemy się od czegoś mu przeciwnego. Bez łaski jednak nie może on nam dodać świętości”. W tej wypowiedzi uczy nas, że każdy dobry czyn przybliża nas do Boga, czyli do stanu świętości. To droga od zła do dobra, od stworzenia do Boga. Jednak w tej drodze nie wytrwamy, jeśli nie zostaniemy wsparci łaską Bożą. Ona daje nam gwarancję wytrwania i dojścia do celu. Święty Benedykt w Regule powiedział, że jeśli coś dobrego chcemy uczynić, to najpierw módlmy się gorąco do Boga, aby to On sam to do końca doprowadził. Zatem to sam Bóg jest ostateczną przyczyną wszelkiego dobra, jakie człowiek czyni.
Warto pragnąć dobra. Warto pragnąć świętości. Warto wejść na drogę prawdy. Warto sięgać do Ojców, którzy uczą nas życia pokornego i pełnego miłości.
„Ten, kto kocha Boga, ten i prawdziwie wierzy, i w świętości spełnia dzieła pobożności. Ten natomiast, kto jedynie wierzy i nie jest w miłości, nie ma nawet samej wiary, co do której przypuszcza, że ją ma” (św. Diadoch z Fotyki).
Cytaty z Ojców filokalicznych pochodzą z dzieła Filokalia, tom 1. Więcej o projekcie wydania Filokalii znajdziesz na stronie filokalia.pl
Brunon Koniecko OSB – benedyktyn tyniecki. Do opactwa wstąpił w 2010 roku. Święcenia kapłańskie przyjął w 2018 r. Jest absolwentem administracji oraz teologii. W opactwie tynieckim był m.in. przeorem, podprzeorem i wychowawcą. Autor książek: Medytować to…, Nie żartujcie sobie z Bóstwa!, Modlitwa Jezusowa. Przewodnik po rekolekcjach Oddychać Imieniem, Droga Filokalii. 50-dniowe ćwiczenie duchowe
Opracowanie graficzne: Mikołaj Jastrzębski OSB
Jeśli zainteresował Cię nasz materiał, mamy dla Ciebie propozycję! Możesz otrzymywać raz w tygodniu, w sobotę o 19:00, e-mail z najnowszymi artykułami z portalu cspb.pl. Wystarczy, że zapiszesz się do naszych powiadomień poniżej...
Chcesz być na bieżąco z najnowszymi artykułami, informacjami dotyczącymi projektu "Filokalia" oraz nowościami wydawniczymi? Jeśli tak, zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej, gdzie znajdziesz formularze do zapisu na nasze newslettery.
Czytelnicy i słuchacze naszych materiałów dostępnych w księgarni internetowej, na stronie cspb.pl, kanale YouTube oraz innych platformach podcastowych mogą być zainteresowani, w jaki sposób mogą nas wesprzeć. Od jakiegoś czasu istnieje społeczność darczyńców, którzy aktywnie i regularnie wspierają nasze działania.
To jest tylko pewna propozycja, możliwość wsparcia — jeżeli uważasz, że to, co robimy, jest wartościowe i chcesz dołączyć do darczyńców, od teraz masz taką możliwość. Z góry dziękujemy za każde wsparcie!
