W dzisiejszym świecie, gdzie hałas, chaos i nieustanna gonitwa myśli to nasza codzienność, cisza wydaje się niemal luksusem. Wielu z nas czuje potrzebę odnalezienia spokoju, ale gdzie go szukać w erze smartfonów i nieustannego przepływu informacji? Jednym z możliwych rozwiązań jest powrót do starożytnej praktyki hezychastycznej, opisanej w dziele Filokalia. Ale czy tradycja ta, która zakorzeniona jest w milczeniu, modlitwie i duchowej czujności, może odpowiedzieć na potrzeby współczesnego człowieka?
Hezychazm – droga do wewnętrznej ciszy
Hezychazm, głęboko zakorzeniony w tradycji monastycznej, jest praktyką duchową opartą na modlitwie i ciszy, które prowadzą do wewnętrznego pokoju i kontemplacji Boga. Kluczową rolę odgrywa tutaj pojęcie nepsis, czyli duchowej czujności, którą św. Izajasz Anachoreta i św. Hezychiusz z Synaju opisują w swoich naukach zawartych w Filokalii. W tym kontekście cisza staje się czymś więcej niż tylko brakiem dźwięków – jest to stan umysłu, który pozwala człowiekowi skupić się na swoim wnętrzu i na modlitwie, a nie na zewnętrznych rozproszeniach.
Św. Hezychiusz z Synaju w swoim Traktacie o trzeźwości i cnocie podkreśla, że tylko dzięki czujności i wytrwałości człowiek może pokonać swoje namiętności i dotrzeć do głębszej jedności z Bogiem. Czy dzisiaj jesteśmy w stanie zachować taką duchową czujność, żyjąc w świecie, który nieustannie nas rozprasza? Czy potrafimy choć na chwilę wyciszyć się, aby usłyszeć głos swojego serca?
Smartfony kontra cisza. Wyzwania dla współczesnego człowieka
Współczesne technologie, szczególnie smartfony, są nieustannym źródłem bodźców, które rozpraszają naszą uwagę i uniemożliwiają głębokie skupienie. Każde powiadomienie, wiadomość, post na mediach społecznościowych wprowadza nas w stan nieustannego pobudzenia, który stoi w sprzeczności z nauką św. Hezychiusza z Synaju. W Filokalii przypomina on, że człowiek powinien strzec swojego umysłu przed rozpraszającymi myślami i pokusami, które zagrażają jego duchowemu rozwojowi. Cisza staje się narzędziem, które pozwala człowiekowi na tę ochronę – jest miejscem, gdzie umysł może skupić się na modlitwie i odrzucić to, co go obciąża.
Czy w erze cyfrowej możliwe jest jednak osiągnięcie takiego stanu ciszy? Czy jesteśmy w stanie świadomie odłożyć smartfon i zanurzyć się w praktyce milczenia, która prowadzi do głębszego zrozumienia siebie i relacji z Bogiem?
Modlitwa Jezusowa jako lekarstwo na rozproszenia
Jednym z centralnych elementów hezychastycznej praktyki, opisanej przez św. Hezychiusza i innych Ojców w Filokalii, jest modlitwa Jezusowa. Krótkie wezwanie „Panie Jezu Chryste, Synu Boży, zmiłuj się nade mną, grzesznikiem” powtarzane w rytmie oddechu, staje się formą medytacji, która pomaga w osiągnięciu stanu skupienia i ciszy wewnętrznej. Modlitwa Jezusowa nie jest jedynie słowami, ale staje się drogą do duchowego wyciszenia, które pozwala na pokonanie chaosu myśli.
Św. Hezychiusz z Synaju podkreśla, że wytrwałość w tej modlitwie jest kluczem do zwyciężenia nad namiętnościami i pokusami, które atakują nasz umysł. Czy jednak dzisiejszy człowiek, otoczony technologią i pośpiechem, potrafi znaleźć w sobie siłę do takiej wytrwałości? Czy jesteśmy gotowi na to, by modlitwa stała się naszym codziennym towarzyszem, który wprowadza nas w stan ciszy i pokoju?
Milczenie – klucz do duchowej wolności
Hezychazm uczy nas, że cisza jest bramą do duchowej wolności. W milczeniu odkrywamy nie tylko Boga, ale także siebie – nasze słabości, pragnienia, a także to, co naprawdę nas definiuje. W Filokalii św. Hezychiusz z Synaju pisze, że bez ciszy i czujności umysłu, człowiek pozostaje niewolnikiem swoich myśli i namiętności. Dopiero w milczeniu odnajdujemy prawdziwą wolność, która pozwala nam żyć w zgodzie z naszą duchową naturą.
Czy współczesny człowiek, zanurzony w hałasie codzienności, jest gotów podjąć tę duchową walkę o ciszę? Czy potrafimy wyzwolić się spod jarzma nieustannych bodźców, które nas otaczają, aby odkryć prawdziwą wolność, jaką oferuje hezychazm?
Filokalia pokazuje, że ta walka nie jest zarezerwowana jedynie dla mnichów – każdy z nas może odnaleźć ciszę, jeśli tylko zdecyduje się na wytrwałą praktykę modlitwy i czujności. Pytanie brzmi: czy jesteśmy gotowi na to, by cisza stała się naszym nauczycielem i przewodnikiem w duchowej podróży?
Opracowanie graficzne: Mikołaj Jastrzębski OSB
Jeśli zainteresował Cię nasz materiał, mamy dla Ciebie propozycję! Możesz otrzymywać raz w tygodniu, w sobotę o 19:00, e-mail z najnowszymi artykułami z portalu cspb.pl. Wystarczy, że zapiszesz się do naszych powiadomień poniżej...
Chcesz być na bieżąco z najnowszymi artykułami, informacjami dotyczącymi projektu "Filokalia" oraz nowościami wydawniczymi? Jeśli tak, zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej, gdzie znajdziesz formularze do zapisu na nasze newslettery.
Czytelnicy i słuchacze naszych materiałów dostępnych w księgarni internetowej, na stronie cspb.pl, kanale YouTube oraz innych platformach podcastowych mogą być zainteresowani, w jaki sposób mogą nas wesprzeć. Od jakiegoś czasu istnieje społeczność darczyńców, którzy aktywnie i regularnie wspierają nasze działania.
To jest tylko pewna propozycja, możliwość wsparcia — jeżeli uważasz, że to, co robimy, jest wartościowe i chcesz dołączyć do darczyńców, od teraz masz taką możliwość. Z góry dziękujemy za każde wsparcie!
