Książka s. Małgorzaty Borkowskiej OSB, Oślica Balaama, ujawnia trudną prawdę o miejscu kobiet w Kościele, zwłaszcza zakonnic, które od stuleci pełnią rolę niemal niezauważalnych współpracownic duchownych, choć jednocześnie stoją na straży tradycji i modlitwy w sposób nieporównywalny z żadną inną grupą wierzących. S. Małgorzata Borkowska OSB, z wieloletnim doświadczeniem zakonnym, porusza kwestie nierówności, obojętności i nieporozumień, które przez dekady gromadziły się w relacjach między zakonnicami a duchownymi. Obraz kobiety w Kościele wciąż oscyluje pomiędzy posłuszeństwem a koniecznością milczenia, co prowadzi do pytania, jak kobiety mogą odzyskać należną im przestrzeń, by głosić Ewangelię z odwagą i mądrością, której często im odmawiano.
Duchowość kobiet – niezrozumiana i niedoceniona
S. Małgorzata Borkowska OSB w Oślica Balaama opisuje wiele sytuacji, które pokazują, jak duchowieństwo traktuje zakonnice jako osoby drugiej kategorii, niewarte wysiłku pogłębionej rozmowy o wierze czy teologii. W licznych przytaczanych sytuacjach duchowni przemawiają do zakonnic z poczuciem wyższości i niezrozumienia ich duchowego bogactwa. S. Małgorzata przytacza kazania, które krążą wokół tematów znanych każdemu wierzącemu – aborcji, homoseksualizmu, życia parafialnego – ale nie uwzględniają specyficznego kontekstu życia zakonnego. Często pomija się bogatą teologiczną wiedzę i życiowe doświadczenie zakonnic, a treść homilii wydaje się jakby przygotowana dla świeckich lub zupełnie początkujących w duchowości.
Jak ujmuje to s. Małgorzata Borkowska OSB, podobne podejście bywa dla zakonnic upokarzające, szczególnie gdy prowadzi do ignorowania ich wieloletniego, intensywnego życia modlitwy i kontemplacji. W takich sytuacjach duchowieństwo, zapominając o specyfice życia monastycznego, redukuje powołanie zakonnic do biernej roli odbiorcy i wykonawcy poleceń, pozbawiając je głosu w kwestiach ich własnej duchowości.
Kultura milczenia – wierne, ale niedostrzegane
S. Małgorzata Borkowska OSB przytacza liczne przykłady duchownych, którzy postrzegają zakonnice jako przydatne jedynie do pracy fizycznej, ale pozbawione intelektualnego wkładu. Jednym z kluczowych przykładów jest kazanie o wartości modlitwy skierowane do zakonnicy, która od lat żyje życiem kontemplacyjnym, co stanowi subtelny, ale wymowny przykład ignorowania duchowego dorobku kobiecej wspólnoty. Autorka zadaje przy tym pytanie: czy milczenie zakonnic rzeczywiście jest oznaką pokory, czy może raczej efektem oczekiwania, by zrezygnowały z aktywnej roli i przemilczały swoje doświadczenia oraz przemyślenia?
Kultura milczenia, jaką przez lata przyjmowały kobiety w Kościele, jest według autorki czymś narzuconym i krzywdzącym. S. Małgorzata wyraźnie sugeruje, że zmuszanie kobiet do milczenia to wygodny sposób utrzymania ich w określonych ramach społecznych, w których ich głos nie ma wpływu na decyzje ani nie przyczynia się do rozwoju Kościoła. To milczenie, jak dowodzi s. Małgorzata Borkowska OSB, prowadzi do stagnacji i zubożenia całej wspólnoty wiernych.
Gdzie jest miejsce dla kobiet w Kościele?
Wszystko to prowadzi do pytania, czy Kościół daje wystarczającą przestrzeń na duchowy rozwój kobiet, czy też ogranicza go, narzucając im schematyczne podejście do ich powołania. Zakonnice, mimo że są blisko Kościoła, pozostają na jego marginesie – wierne, oddane, lecz niewidoczne. Jak zauważa autorka, ich życie duchowe jest częścią tajemnicy Kościoła, której głębię sami duchowni często pomijają lub ignorują. Kobiety te są pomijane w kluczowych debatach teologicznych, a ich wkład do rozwoju duchowości wspólnotowej sprowadzany jest do biernego posłuszeństwa i ograniczany do prostych zadań.
Kościół, który opiera się na Ewangelii, nie może jednak pozwolić sobie na marginalizację żadnej grupy wiernych. Jeśli duchowieństwo chce prawdziwie służyć wspólnocie, musi odważyć się na równorzędną rozmowę z kobietami w Kościele – rozmowę, która będzie szanować ich doświadczenie i wiedzę, gotowa słuchać ich głosu. S. Małgorzata Borkowska OSB apeluje do duchownych, by przestali traktować kobiety jako biernych uczestników życia kościelnego, a zaczęli widzieć w nich osoby zdolne do istotnych refleksji teologicznych i rozwoju duchowego.
Ku dialogowi: kobiecy głos w Kościele
Książka s. Małgorzaty Borkowskiej OSB, Oślica Balaama, napisana z dystansem, ale i głębokim przekonaniem, pokazuje, że Kościół może i powinien uczyć się słuchać kobiecego głosu. Jest to głos bogaty w doświadczenie, cichy, lecz pełen mądrości, który może być inspiracją dla wszystkich wiernych. Każde powołanie w Kościele ma swoje miejsce, a żadne nie powinno być marginalizowane ani umniejszane. Taki dialog, jak sugeruje autorka, może być drogą do odnowy. Jeśli głos kobiet przestanie być niewidoczny, Kościół zyska pełniejszy obraz wspólnoty różnorodnych doświadczeń, która żyje Ewangelią i inspiruje do naśladowania Chrystusa. Wszyscy członkowie Kościoła, uczestnicząc równorzędnie w jego misji, mogą wspólnie dążyć do pełnego zrozumienia tego, czym jest wspólnota wiernych jako „ciało Chrystusa,” w którym każda część jest nieodzowna.
Jeśli zainteresował Cię nasz materiał, mamy dla Ciebie propozycję! Możesz otrzymywać raz w tygodniu, w sobotę o 19:00, e-mail z najnowszymi artykułami z portalu cspb.pl. Wystarczy, że zapiszesz się do naszych powiadomień poniżej...
Chcesz być na bieżąco z najnowszymi artykułami, informacjami dotyczącymi projektu "Filokalia" oraz nowościami wydawniczymi? Jeśli tak, zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej, gdzie znajdziesz formularze do zapisu na nasze newslettery.
Czytelnicy i słuchacze naszych materiałów dostępnych w księgarni internetowej, na stronie cspb.pl, kanale YouTube oraz innych platformach podcastowych mogą być zainteresowani, w jaki sposób mogą nas wesprzeć. Od jakiegoś czasu istnieje społeczność darczyńców, którzy aktywnie i regularnie wspierają nasze działania.
To jest tylko pewna propozycja, możliwość wsparcia — jeżeli uważasz, że to, co robimy, jest wartościowe i chcesz dołączyć do darczyńców, od teraz masz taką możliwość. Z góry dziękujemy za każde wsparcie!
