Największą chorobą, zarazą i zgubą duszy jest nieznajomość Boga, który stworzył wszystko przez wzgląd na człowieka oraz dał mu umysł i rozum. Za sprawą tych darów człowiek wznosi się i łączy z Bogiem, rozumiejąc Go i sławiąc.
— Pseudo-Antoni Wielki, fragment dzieła Filokalia, tom 1
Pseudo-Antoni Wielki w krótkim fragmencie z Filokalii stawia niezwykle mocne i wymagające zdanie: „Największą chorobą, zarazą i zgubą duszy jest nieznajomość Boga”. To stwierdzenie jest nie tylko diagnozą, ale i wezwaniem do duchowego przebudzenia. Wskazuje bowiem, że brak poznania Boga nie jest jedynie brakiem informacji, ale głębokim, wewnętrznym kryzysem człowieka – chorobą, która dotyka samego rdzenia ludzkiego istnienia. Nie chodzi tu o intelektualną niewiedzę, lecz o egzystencjalne oddzielenie od Źródła Życia, którego konsekwencją jest utrata sensu, pokoju i wewnętrznej jedności.
Rozum – dar prowadzący do spotkania
W tym krótkim fragmencie Pseudo-Antoni ukazuje wyjątkową godność człowieka: Bóg „dał mu umysł i rozum”, aby dzięki nim mógł wznieść się ponad to, co materialne, i zjednoczyć ze swoim Stwórcą. Nie chodzi tu o czystą intelektualną analizę, lecz o zdolność rozpoznawania obecności Boga w świecie i w samym sobie. Rozum jest tu narzędziem kontemplacji – dzięki niemu człowiek może odkrywać głębię Bożego zamysłu i wchodzić w relację ze Stwórcą.
Paradoksalnie jednak, ten sam dar może stać się źródłem zguby, jeśli człowiek użyje go, by uniezależnić się od Boga. Brak poznania Boga nie wynika bowiem z Jego ukrycia, lecz z nieuporządkowanego serca, które zamyka się na światło. Dlatego dla Pseudo-Antoniego Wielkiego poznanie Boga jest procesem przemiany wewnętrznej, wymagającym oczyszczenia pragnień, pokory i czujności wobec własnych myśli.
Człowiek między godnością a upadkiem
Pseudo-Antoni przypomina, że Bóg „stworzył wszystko przez wzgląd na człowieka”, a więc człowiek jest koroną stworzenia, powołany do życia w bliskości ze Stwórcą. Jednakże ta wielka godność niesie również ogromną odpowiedzialność. Nieznajomość Boga sprawia, że człowiek traci orientację w świecie, gubi sens własnego życia i popada w duchowy chaos.
Poznanie Boga, o którym mówi Pseudo-Antoni Wielki, nie jest jednak celem samym w sobie, ale drogą prowadzącą do uwielbienia: „rozumiejąc Go i sławiąc”. Prawdziwe poznanie nie zatrzymuje się na intelekcie, lecz prowadzi do miłości. To nie sucha wiedza, lecz żywe doświadczenie, które przemienia całe życie. W tym sensie duchowa ignorancja jest zgubą nie dlatego, że umysł czegoś nie wie, lecz dlatego, że serce nie potrafi kochać.
Opracowanie graficzne: Mikołaj Jastrzębski OSB
Jeśli zainteresował Cię nasz materiał, mamy dla Ciebie propozycję! Możesz otrzymywać raz w tygodniu, w sobotę o 19:00, e-mail z najnowszymi artykułami z portalu cspb.pl. Wystarczy, że zapiszesz się do naszych powiadomień poniżej...
Chcesz być na bieżąco z najnowszymi artykułami, informacjami dotyczącymi projektu "Filokalia" oraz nowościami wydawniczymi? Jeśli tak, zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej, gdzie znajdziesz formularze do zapisu na nasze newslettery.
Czytelnicy i słuchacze naszych materiałów dostępnych w księgarni internetowej, na stronie cspb.pl, kanale YouTube oraz innych platformach podcastowych mogą być zainteresowani, w jaki sposób mogą nas wesprzeć. Od jakiegoś czasu istnieje społeczność darczyńców, którzy aktywnie i regularnie wspierają nasze działania.
To jest tylko pewna propozycja, możliwość wsparcia — jeżeli uważasz, że to, co robimy, jest wartościowe i chcesz dołączyć do darczyńców, od teraz masz taką możliwość. Z góry dziękujemy za każde wsparcie!
