Filoteusz pisze w pierwszym rozdziale swego dzieła O czujności: „Kto stara się o świętość, ten w swym umyśle wytrwale winien dążyć do celu: dokładnie zachować w sercu pamięć o Bogu, niby perłę albo inny drogocenny kamień”.
Wprowadza on tu porównanie pamięci o Bogu do perły. Jest to z jednej strony zaskakujące i może nawet dziwne, ale mimo to ma w sobie ukrytą wymowę. Aby ją wydobyć należy spojrzeć na rozumienie perły w Biblii, albowiem to jest źródło dla inspiracji Filoteusza.
Perła, ceniona jako klejnot, stała się w starożytności symbolem piękna, wartości, i trwałości (mogą być nawet kilkusetletnie). Św. Paweł łączy ją ze złotem i kosztownym strojem: Chcę więc, by mężczyźni modlili się na każdym miejscu, podnosząc ręce czyste, bez gniewu i sporu. Podobnie kobiety – w skromnie zdobnym odzieniu, niech się przyozdabiają ze wstydliwością i umiarem, nie przesadnie zaplatanymi włosami albo złotem czy perłami, albo kosztownym strojem,lecz przez dobre uczynki, co przystoi kobietom, które się przyznają do pobożności (1 Tm 2,9). Natomiast św. Jan wymienia ją razem ze złotem i kamieniami szlachetnymi: A Niewiasta była odziana w purpurę i szkarłat, cała zdobna w złoto, drogi kamień i perły, miała w swej ręce złoty puchar pełen obrzydliwości i brudów swego nierządu (Ap 17,4); Biada, biada, wielka stolico, odziana w bisior, purpurę i szkarłat, cała zdobna w złoto, drogi kamień i perłę (Ap 18,16) oraz z innymi drogimi wyrobami i przedmiotami (zob. Ap 18,2). Teksty te wskazują, że perły należały do wysoko cenionych przedmiotów w świecie hellenistycznym. Gdy św. Paweł mówił o zalecanej kobietom skromności, przeciwstawiał jej dbałość o piękno zewnętrzne: wyrafinowane splatanie włosów, złoto, perły i kosztowny strój. Podobną wymowę ma obraz nierządnicy Babilonu, „odzianej w purpurę i szkarłat, całej zdobnej w złoto, drogocenny kamień i perły” (Ap 17,4; 18,16). Jako symbol światowej potęgi w handlu, nierządnica Babilon została ukazana również, w postaci kupca handlującego perłami – A kupcy ziemi płaczą i żalą się nad nią, bo ich towaru nikt już nie kupuje: towaru – złota i srebra, drogiego kamienia i pereł, bisioru i purpury, jedwabiu i szkarłatu (Ap 18,12).
Dla swego piękna i wielkiej wartości perły stały się dla autorów biblijnych miarą doskonałości, do której porównywano wszystko inne. „Perły przewyższa posiadanie mądrości” /Hi 28,18/. Ewangelia jest tak cenna, iż nie powinna być zwiastowana wrogo nastawionym ludziom: „Nie dawajcie psom tego, co święte, i nie rzucajcie swych pereł przed świnie, by ich nie podeptały nogami, i obróciwszy się, was nie poszarpały” (Mt 7,6). Świętości zatem nie należy narażać na zbezczeszczenie.
Kluczowym fragmentem jest jednak następujący tekst. „Dalej, podobne jest królestwo niebieskie do kupca, poszukującego pięknych pereł.Gdy znalazł jedną drogocenną perłę, poszedł, sprzedał wszystko, co miał, i kupił ją” /Mt 13,25n/. Chrystus mówi tutaj, że wejście do Królestwa Bożego jest przyrównane do znalezienia perły drogocennej wartości, wartej wszystkiego, co się posiada.
Jaki cel ma ta przypowieść?
Zapewne słuchaczy zdziwiło dlaczego wobec oczekiwanego i zapowiedzianego Królestwa trzeba zdobyć się na taką decyzję? Oczekiwaliby oni raczej odpowiedzi, co kupiec zrobił z perłą. To jednak nie ma znaczenia, tutaj chodzi o jego wielkoduszną decyzję. Wyprzedawszy się do reszty ma ów kupiec dokładnie tyle, by kupić ową perłę. Wydaje się zatem, że chodzi tu o bezwzględną, najwyższą wartość Królestwa Bożego, dla zdobycia którego trzeba wszystko poświęcić. Dobrym komentarzem są słowa św. Augustyna: „Mało miłuje Ciebie ten, który oprócz Ciebie jeszcze coś miłuje” oraz „Oddajmy siebie w całości, nie jako równowartość, ale po prostu dlatego, że nie mamy nic więcej”!
Być może właśnie dlatego tak cenna jest również modlitwa Jezusowa. Poza nią właściwie nic nie mamy. Nie jesteśmy w stanie sami zaspokoić wszystkich pragnień naszego serca, a zwłaszcza potrzeby życia w pokoju i wiecznej, trwałej, miłości. Jeśli Filoteusz pisze o pragnieniu świętości i wskazuje, jako lekarstwo pamięć o Bogu, którą określa jako perłę, to może właśnie modlitwa Jezusowa, która wyraża owa postawę pamięci o Stwórcy, będzie tą znalezioną przez nas perłą.
Zdumiewająca jest ostatnia perła w Biblii. Ona oszałamia swym wyglądem! Ponieważ perła łączy w sobie twardość z blaskiem światła, stała się jednym z podstawowych obrazów, którymi od niepamiętnych czasów opisywano niebo. On pojawia się w wizji Nowego Jeruzalem. Każda z 12 bram niebieskiego miasta została wykonana z pojedynczej perły, 12 bram to 12 pereł, zaś olśniewający efekt potęguje fakt, że ulice miasta wykonano z „czystego złota jak szkło przeźroczystego” (zob. Ap 21,21).
Patrząc na te przytoczone obrazy biblijne możemy powiedzieć, że w modlitwie Jezusowej możemy wypatrywać tej perły, jako drogocennego skarbu, który może nam przynieść niebywałe i nieoczekiwane szczęście. Co bowiem może nas zbliżyć do Stwórcy, jak nie ufne zwrócenie się do Niego w prostym, nieustannym wezwaniu? Jeśli zaś perła, jako jeden z wielu przedmiotów, może tak oszałamiać swym wyglądem, co dopiero modlitwa Jezusowa, jeżeli jest autentycznym spotkaniem z Tym, który stworzył tę perłę? Przytoczona przypowieść z Ewangelii według św. Mateusza dobrze pasuje do modlitwy Jezusowej. Jeżeli chcę starać się o świętość to oddam wszystko, aby to szczęście mieć. Oddaję siebie w całości, nic nie zachowuję dla siebie, bo tylko wtedy mogę osiągnąć pełnię szczęścia. Z drugiej strony oddaję siebie, bo nic więcej nie mam. Mam tylko nieustanne wezwanie – modlitwa Jezusową – moją perłę, którą znalazłem.
Brunon Koniecko OSB – urodził się w 1983 r. w Białymstoku. Jest absolwentem administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Od 2012 profes opactwa tynieckiego. W latach 2011-2016 pracował w Wydawnictwie Benedyktynów Tyniec. Od 2015 r. jest sekretarzem kapituły klasztoru tynieckiego. Prowadzi rekolekcje „Oddychać Imieniem. Modlitwa Jezusowa” w Tyńcu. Autor książek: Medytować to…, Nie żartujcie sobie z Bóstwa!, Modlitwa Jezusowa. Przewodnik po rekolekcjach Oddychać Imieniem
Jeśli zainteresował Cię nasz materiał, mamy dla Ciebie propozycję! Możesz otrzymywać raz w tygodniu, w sobotę o 19:00, e-mail z najnowszymi artykułami z portalu cspb.pl. Wystarczy, że zapiszesz się do naszych powiadomień poniżej...
Chcesz być na bieżąco z najnowszymi artykułami, informacjami dotyczącymi projektu "Filokalia" oraz nowościami wydawniczymi? Jeśli tak, zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej, gdzie znajdziesz formularze do zapisu na nasze newslettery.
Czytelnicy i słuchacze naszych materiałów dostępnych w księgarni internetowej, na stronie cspb.pl, kanale YouTube oraz innych platformach podcastowych mogą być zainteresowani, w jaki sposób mogą nas wesprzeć. Od jakiegoś czasu istnieje społeczność darczyńców, którzy aktywnie i regularnie wspierają nasze działania.
To jest tylko pewna propozycja, możliwość wsparcia — jeżeli uważasz, że to, co robimy, jest wartościowe i chcesz dołączyć do darczyńców, od teraz masz taką możliwość. Z góry dziękujemy za każde wsparcie!
