Spożywanie pokarmów w umiarze oraz z głową ma swój udział w utrzymywaniu ciała w dobrej kondycji i nie stoi na przeszkodzie świętości… Nie jest bowiem możliwe, aby ktoś z wypełnionym żołądkiem zwalczył w zgodzie z rozumem ducha nierządu.
— Św. Jan Kasjan, fragment dzieła Filokalia, tom 1
Święty Jan Kasjan, jeden z najważniejszych nauczycieli duchowości monastycznej, w swoim tekście z Filokalii przypomina prawdę niezwykle prostą, a zarazem stale podważaną przez ludzką słabość: troska o ciało nie tylko nie stoi w sprzeczności ze świętością, lecz może stać się jej fundamentem. Kiedy pisze, że „spożywanie pokarmów w umiarze oraz z głową ma swój udział w utrzymywaniu ciała w dobrej kondycji i nie stoi na przeszkodzie świętości”, wskazuje na głęboko biblijne spojrzenie na człowieka jako jedność ducha i ciała. Umiar nie jest kaprysem ascety, ale mądrością, która pozwala ciału służyć temu, co w człowieku najwyższe.
Żołądek a duch – subtelny front walki
Kasjan zna doskonale teren duchowej walki – i wie, gdzie najczęściej zaczyna się porażka. Głód może osłabiać, ale nasycenie do syta usypia czujność. „Nie jest bowiem możliwe, aby ktoś z wypełnionym żołądkiem zwalczył w zgodzie z rozumem ducha nierządu” – zauważa z charakterystyczną dla Ojców Pustyni surową szczerością. Namiętności nie pojawiają się nagle: rosną tam, gdzie człowiek przestaje czuwać nad sobą. Nadmiar pokarmu staje się obrazem bardziej ogólnego problemu: pobłażania sobie, które ostatecznie rodzi nieuporządkowane pragnienia. Kasjan ostrzega, że trudno walczyć o czystość serca, jeśli najpierw nie podejmiemy walki o czystość w tym, co najbardziej materialne.
Dyscyplina jako droga wolności
Umiar proponowany przez Kasjana nie jest moralistycznym zakazem ani pogardą dla ciała. Przeciwnie – to afirmacja jego godności, która domaga się troski i porządku. Ojcowie Pustyni wiedzieli, że duchowa wolność zaczyna się od bardzo konkretnych, codziennych decyzji: ile jem, jak odpoczywam, w jaki sposób odnoszę się do własnych potrzeb. Umiejętność powiedzenia „dosyć” staje się bramą do duchowej równowagi. Człowiek nie ujarzmia ciała, aby je poniżyć, ale by mogło ono wspierać jego największe pragnienie – zjednoczenie z Bogiem.
Mądrość, która dotyka codzienności
Współczesny czytelnik może odczuć pokusę, by przesłanie św. Jana Kasjana uznać za zbyt rygorystyczne. A jednak w świecie przesytu i chaotycznych pragnień jego słowa brzmią jak oczyszczający głos rozsądku. Nie chodzi o ascetyczne rekordy ani wyjątkową heroiczność – ale o świadomość, że duchowość dojrzewa w ciele. Każdy posiłek może stać się wyborem między czujnością a rozproszeniem, między wolnością a zniewoleniem. Kasjan zachęca, by potraktować tę prawdę poważnie: umiar, jeśli jest owocem rozumu i modlitwy, ma siłę przemieniać całe życie.
Opracowanie graficzne: Mikołaj Jastrzębski OSB
Jeśli zainteresował Cię nasz materiał, mamy dla Ciebie propozycję! Możesz otrzymywać raz w tygodniu, w sobotę o 19:00, e-mail z najnowszymi artykułami z portalu cspb.pl. Wystarczy, że zapiszesz się do naszych powiadomień poniżej...
Chcesz być na bieżąco z najnowszymi artykułami, informacjami dotyczącymi projektu "Filokalia" oraz nowościami wydawniczymi? Jeśli tak, zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej, gdzie znajdziesz formularze do zapisu na nasze newslettery.
Czytelnicy i słuchacze naszych materiałów dostępnych w księgarni internetowej, na stronie cspb.pl, kanale YouTube oraz innych platformach podcastowych mogą być zainteresowani, w jaki sposób mogą nas wesprzeć. Od jakiegoś czasu istnieje społeczność darczyńców, którzy aktywnie i regularnie wspierają nasze działania.
To jest tylko pewna propozycja, możliwość wsparcia — jeżeli uważasz, że to, co robimy, jest wartościowe i chcesz dołączyć do darczyńców, od teraz masz taką możliwość. Z góry dziękujemy za każde wsparcie!
