Również i w imieniu Bożym, objawionym Mojżeszowi w krzaku ognistym na pustyni (Wj 3,14) prześwieca jakby daleki odblask tej wielkiej tajemnicy, chociaż przez wiele wieków imię to rozumiano inaczej, interpretując je wyłącznie w duchu filozofii greckiej. Już w najstarszym greckim przekładzie Biblii hebrajskiej (III w. przed Chr.) słowa wypowiedziane przez Pana brzmią: „Jestem Będącym”, a w znacznie bliższej oryginałowi hebrajskiemu łacińskiej Wulgacie, podobnie jak i w większości przekładów nowożytnych: „Jestem, który Jestem”. Tłumacze i komentatorzy sądzili, że w słowach tych Bóg pojawia się przede wszystkim jako Byt absolutny. Tymczasem takie pojęcie abstrakcyjne było jeszcze całkiem nieznane autorom biblijnym Księgi Wyjścia (co zresztą nie znaczy wcale, że w myśli Bożej nie zostało ono w owym tekście także zawarte po to, by mogły je odczytać z pożytkiem dla siebie późniejsze pokolenia).
Dość trudno jest oddać dokładnie po polsku to, co napisał i chciał wyrazić po hebrajsku ludzki autor. Po pierwsze użyty przez niego czasownik „być” nie znaczy po prostu „być”, lecz raczej „być tutaj”, „być działającym”, „być z kimś” lub „dla kogoś”. Druga trudność wynika z samej natury czasownika hebrajskiego, który nie ma czasów, a tylko formę dokonaną i niedokonaną (jak na przykład polskie „napisać” i „pisać”). W słowach Boga występuje forma niedokonana, pełniąca rolę zarówno czasu teraźniejszego, jak i przyszłego. Można je zatem tłumaczyć: „Jestem tutaj, który jestem tutaj”, lecz równie dobrze: „Jestem tutaj, który będę tutaj” lub „Będę tutaj, który będę tutaj”. Co to znaczy?
Być może w tym sformułowaniu kryje się również przekonanie, że Bóg jest Tym, który – w przeciwieństwie do bóstw pogańskich – istnieje naprawdę. Przede wszystkim chodzi tu jednak nie tyle o stwierdzenie faktu istnienia Boga (prawda ta była bowiem w owej epoce najzupełniej oczywista), ile raczej Jego czynnej, dynamicznej i otwartej na człowieka Obecności, Obecności poznawanej w każdym historycznym „teraz” i wypatrywanej w czasach nadchodzących.
Dla Izraela Bóg nie jest nigdy ideą ani pojęciem filozoficznym. Jest KIMŚ i to KIMŚ, kto działa. Dlatego właśnie to, co Jahwe mówi do Mojżesza, można tłumaczyć też w sposób pełniejszy: „Będę tutaj z wami Tym, kim tutaj z wami będę”. Znaczy to także: „Poznacie Mnie po moich czynach, po moim z wami postępowaniu”. Bóg odmówił Mojżeszowi, kiedy ten pragnął ujrzeć śmiertelnymi oczami Jego chwałę, Jego oblicze (Wj 33,18–20). A i w słowach wypowiedzianych z krzaka ognistego objawia mu nie swoją „metafizyczną istotę”, lecz własną, całkowicie wolną decyzję zwrócenia się do ludzi (najpierw do Izraela), by wejść z nimi w bardzo szczególny związek osobisty, przekraczający w sposób niewymierny wszystko, czego by mogli sami oczekiwać.
Fragment książki Aby zrozumieć Pismo Święte
Anna Świderkówna (1925–2008). Filolog klasyczny, papirolog, historyk świata antycznego mówiącego po grecku, tłumaczka. Była oblatką tyniecką. Przez wiele lat zajmowała się Pismem Świętym. Owocem tej iście benedyktyńskiej pasji są popularne do dziś książki. W naszym wydawnictwie opublikowała m.in.: Od bogów pogańskich do Boga żywego (2004), Aby we wszystkim był Bóg uwielbiony (2007).
Fot. Marcin Marecik
Jeśli zainteresował Cię nasz materiał, mamy dla Ciebie propozycję! Możesz otrzymywać raz w tygodniu, w sobotę o 19:00, e-mail z najnowszymi artykułami z portalu cspb.pl. Wystarczy, że zapiszesz się do naszych powiadomień poniżej...
Chcesz być na bieżąco z najnowszymi artykułami, informacjami dotyczącymi projektu "Filokalia" oraz nowościami wydawniczymi? Jeśli tak, zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej, gdzie znajdziesz formularze do zapisu na nasze newslettery.
Czytelnicy i słuchacze naszych materiałów dostępnych w księgarni internetowej, na stronie cspb.pl, kanale YouTube oraz innych platformach podcastowych mogą być zainteresowani, w jaki sposób mogą nas wesprzeć. Od jakiegoś czasu istnieje społeczność darczyńców, którzy aktywnie i regularnie wspierają nasze działania.
To jest tylko pewna propozycja, możliwość wsparcia — jeżeli uważasz, że to, co robimy, jest wartościowe i chcesz dołączyć do darczyńców, od teraz masz taką możliwość. Z góry dziękujemy za każde wsparcie!
