Adresatami serii, wychodzących pod wspólnym tytułem Przy stole Słowa, są przede wszystkim kaznodzieje jako odpowiedzialni za „Stół Słowa”, zastawiany co niedzielę dla wiernych w pierwszej części liturgii eucharystycznej, a następnie katecheci przygotowujący młodzież do pełnego korzystania z liturgii nadchodzącego obchodu. Ale skorzystają z tych artykułów również ci wszyscy, którzy nie mają wprawdzie takich obowiązków, ale pragną głębiej wejść w przeżywanie osobiste liturgii mszalnej, by lepiej myśleć, czuć i żyć z Kościołem.
Układ objaśnień do każdego zestawu czytań mszalnych jest następujący:
1. Krótki wstęp wprowadza w główną treść danego obchodu.
2. Trzy kolejne czytania niedzielne i świąteczne otrzymują zwięzłe fachowe objaśnienia biblisty, wskazujące na objawione w perykopach treści autentyczne.
3. Następuje próba podsumowania – drogą pewnej syntezy – doniosłości teologicznej wszystkich trzech czytań.
4. Kończy to wszystko bądź proponowana próba zastosowania praktycznego, bądź zestawienie przydatnego materiału poglądowego z różnych zakresów.
2. Niedziela Wielkiego Postu (rok C)
Rdz 15,5–12.17-18; Flp 3,17–4,1; Łk 9,28b–36
1. Przemiana wielkopostna w każdym roku cyklu trzyletniego, uzasadniona czytaniem stale perykopy ewangelijnej o Przemienieniu Pańskim, w każdym też roku odpowiednio otrzymuje odmienną motywację w zależności od dwóch czytań, które ją poprzedzają. Dziś – jak w niedziele roku A i B – staje przed nami znów jako przykład postać Abrahama, Człowieka Obietnicy, tylko w innej scenie z jego życia. Stale też przemawia do nas Paweł, najgruntowniej przemieniony, bo z prześladowcy powołany na Apostoła. Nowa motywacja widoczna jest w takim doborze czytań. Jako zachęta dla nas wysuwa się na pierwszy plan Boża rękojmia: w życiu Abrahama jest nią inicjatywa przymierza i sam fakt symboliczny zawarcia go. Odpowiednio do tego rękojmią przyszłej przemiany jest dla Apostoła zmartwychwstały Chrystus, który wreszcie nas do siebie upodobni podczas paruzji. Tymczasem trzeba jednak ruszyć z miejsca, odrzucając dążenia przyziemne.
2. Na Bożą obietnicę, po ludzku wręcz nieprawdopodobną dla bezpłodnego starca, reaguje Abram wiarą, wyraźnie tu uznaną przez Boga za wielką zasługę. Po kolejnej obietnicy Bożej dania Abramowi na własność ziemi Kanaan następuje zrozumiałe jego pytanie o rękojmię. Na co otrzymuje szczególną Bożą odpowiedź. Mianowicie Jahwe zawiera z Abramem przymierze przez zachowanie rytuału wówczas obowiązującego na Bliskim Wschodzie przy zawieraniu umów. Niezbywalnym elementem przymierza była wówczas ofiara ze zwierząt zakończona potem wspólną ucztą. Sam zaś sposób zawarcia przymierza był poglądową lekcją wzajemnych zobowiązań obu stron. Przechodzący między połówkami przeciętych żertw kontrahenci przymierza deklarowali w ten sposób świadomość, że za złamanie go czeka ich podobny los jako kara za wiarołomstwo. W tej scenie widzialny słup ognia wraz z dymem, elementy Bożych teofanii w ST, zastępuje niewidzialnego Jahwe jako kontrahenta.
Pod piórem Apostoła niebo jako Chrystusowa obietnica otrzymuje również swoją rękojmię, ale odpowiednio doskonalszą od tej, jaką otrzymał „Abraham tylko z doczesnej”. Program przemiany życia wiernych, posłusznych nakazom Chrystusa, nie jest łatwy. Stąd już w pierwotnym chrześcijaństwie, które jesteśmy skłonni często zbytnio idealizować, zdarzały się znaczne niewierności, notowane już przez pisma NT. Te grzechy powstawały na tle folgowania dążeniom przyziemnym. Mocno jednak stać w Panu powinni chrześcijanie świadomi, że ich prawdziwa, wiekuista ojczyzna – to niebo. Z niego nastąpi chwalebne powtórne przyjście (paruzja) Chrystusa jako ostatecznego Zbawcy. Wówczas to On jako Zmartwychwstały swoją boską wszechmocą upodobni nasze ciała, „poniżone” teraz jeszcze przez różne ograniczenia, choroby i grzechy, do swego ciała chwalebnego, jakie ukazał, pozwalając nawet go dotykać, uczniom po swoim zmartwychwstaniu.
Łukaszowy opis sceny Przemienienia Pańskiego ma godne podkreślenia cechy odrębne. Wstęp, uroczysty i wyraźnie hebraizujący (styl LXX), inaczej nieco określa ramy czasowe cudu Przemienienia. Dokonuje się ono, podczas gdy Jezus się modlił, a sama ta modlitwa była już zamierzonym przez Jezusa celem udania się na górę. Mojżesz i Eliasz, ukazujący się w chwale, rozmawiają z Jezusem o bliskim Jego odejściu, którego miał dopełnić w Jeruzalem, a więc o śmierci krzyżowej. Dopiero chwila, gdy rozstawali się z Jezusem jest sygnałem do odezwania się Piotra. Jego zaś propozycja postawienia trzech namiotów otrzymuje mocną ocenę: nie wiedział, co mówi. W głosie Boga Ojca z obłoku pada tym razem inne słowo – Syn Wybrany, jeden z terminów oznaczających Mesjasza (por. Iz 42,1 o Słudze Jahwe). Dopiero głos Boga Ojca jest zarazem wyraźnym momentem zakończenia całej wizji.
3. Wspólnym niejako mianownikiem obu motywacji, ukazanych w pierwszym i drugim czytaniu, jest dzisiaj szczególny aspekt zbawczej inicjatywy Boga: poleganie z naszej strony na spontanicznej Jego obietnicy. Ta zaś stanowiła wówczas niezbywalny składnik każdego przymierza między ludźmi. Obietnica Boża tym razem ma dołączoną zarazem porękę niechybnej realizacji. Droga człowieka do Boga obecnie, po Odkupieniu, odbywa się już śladem tajemnicy Przemienienia Pańskiego z tą wszakże różnicą, że teraz droga prowadzi przez osobisty, mozolny nasz wysiłek stałego przemieniania siebie, póki tkwimy w doczesności. Czeka więc nas nieustanna walka z dążeniami przyziemnymi. Natomiast finał przemiany – to będzie coś znacznie większego niż proste podsumowanie ludzkich wysiłków całego życia. Będzie to rzeczywistość, która przekracza zawsze wszystkie ludzkie możliwości, a wówczas przekroczy najśmielsze nawet przewidywania.
4. Odpowiednio do myśli przewodniej homilia może rozwinąć następujący temat: „Ku przemianie – łaska Boża i nasza odpowiedź”. Łaska Boża na tym polega, że to Bóg pierwszy występuje z niewiarygodną wprost inicjatywą, by z człowiekiem grzesznym zawrzeć przymierze, które go przekształci do głębi. Bóg zstępuje do takiego poziomu, w jakim znalazł się człowiek z własnej winy. Bóg odsłania mu swój zbawczy zamiar. Pamiętajmy, że ten zamiar trwa ciągle i czeka na naszą wielkoduszną odpowiedź, aby podjąć nowe wysiłki, by się przemieniać stale na wzór Chrystusa, który dokonał już dla nas swego przejścia ku chwale przyjąwszy wprzód naszą naturę. Dokonane Odkupienie – to jest dla nas rękojmia motywująca wysiłki. Solidarni z Chrystusem mamy wbrew pokusom zanurzenia się w przyziemnych dążeniach zmierzać wytrwale do niebieskiej ojczyzny śladami Jego nauki, tak jak do tego wzywa nas dziś ponownie Bóg Ojciec.
Fragment książki Przy stole Słowa, tom 2 (Wielki Post, Okres Wielkanocny)
Augustyn Jankowski OSB (ur. 14 września 1916 w m. Złotoust na Uralu, zm. 6 listopada 2005 w Krakowie), właściwie Bogdan Jankowski – benedyktyn, opat tyniecki, biblista, redaktor naukowy Biblii Tysiąclecia, członek Papieskiej Komisji Biblijnej Kongregacji Nauki Wiary, doktor honoris causa PAT. Autor wielu publikacji z dziedziny biblistyki, m.in. Aniołowie wobec Chrystusa, Biblijna teologia czasu, Biblijna teologia przymierza, Dwadzieścia dialogów Jezusa, Rozmowa o Apokalipsie.
Fot. Marcin Marecik
Jeśli zainteresował Cię nasz materiał, mamy dla Ciebie propozycję! Możesz otrzymywać raz w tygodniu, w sobotę o 19:00, e-mail z najnowszymi artykułami z portalu cspb.pl. Wystarczy, że zapiszesz się do naszych powiadomień poniżej...
Chcesz być na bieżąco z najnowszymi artykułami, informacjami dotyczącymi projektu "Filokalia" oraz nowościami wydawniczymi? Jeśli tak, zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej, gdzie znajdziesz formularze do zapisu na nasze newslettery.
Czytelnicy i słuchacze naszych materiałów dostępnych w księgarni internetowej, na stronie cspb.pl, kanale YouTube oraz innych platformach podcastowych mogą być zainteresowani, w jaki sposób mogą nas wesprzeć. Od jakiegoś czasu istnieje społeczność darczyńców, którzy aktywnie i regularnie wspierają nasze działania.
To jest tylko pewna propozycja, możliwość wsparcia — jeżeli uważasz, że to, co robimy, jest wartościowe i chcesz dołączyć do darczyńców, od teraz masz taką możliwość. Z góry dziękujemy za każde wsparcie!
