Adresatami serii, wychodzących pod wspólnym tytułem Przy stole Słowa, są przede wszystkim kaznodzieje jako odpowiedzialni za „Stół Słowa”, zastawiany co niedzielę dla wiernych w pierwszej części liturgii eucharystycznej, a następnie katecheci przygotowujący młodzież do pełnego korzystania z liturgii nadchodzącego obchodu. Ale skorzystają z tych artykułów również ci wszyscy, którzy nie mają wprawdzie takich obowiązków, ale pragną głębiej wejść w przeżywanie osobiste liturgii mszalnej, by lepiej myśleć, czuć i żyć z Kościołem.
Układ objaśnień do każdego zestawu czytań mszalnych jest następujący:
1. Krótki wstęp wprowadza w główną treść danego obchodu.
2. Trzy kolejne czytania niedzielne i świąteczne otrzymują zwięzłe fachowe objaśnienia biblisty, wskazujące na objawione w perykopach treści autentyczne.
3. Następuje próba podsumowania – drogą pewnej syntezy – doniosłości teologicznej wszystkich trzech czytań.
4. Kończy to wszystko bądź proponowana próba zastosowania praktycznego, bądź zestawienie przydatnego materiału poglądowego z różnych zakresów.
3. Niedziela Zwykła (rok C)
Ne 8,1–4a.5–6.8–10; 1 Kor 12,12–30; Łk 1,1–4; 4,14–21
1. Jeszcze i ta niedziela podobnie jak poprzednia tętni radością Epifanii. Radość ta wszakże ukazuje się dziś jako kolejny etap Objawienia, mianowicie jako nasze wdzięczne zadanie. Motywem naszego radosnego działania ma być osobista reakcja wolnej woli na dary Boże ciągle darmo otrzymywane, o których nam mówi Objawienie biblijne, przeżywane we wspólnej akcji liturgicznej. Dar Epifanii dziś się ukazuje jako dar zadany: wymaga od nas, by nasze działanie apostolskie było radosne. Nasza reakcja więc nie przestaje być osobista. Skoro ma wychodzić z głębi serca, winna ujawniać się w całym naszym życiu, zwłaszcza w środowiskach, w jakich żyjemy. Z niedzielnej Eucharystii, przeżywanej przez wspólnotę, bierze początek radość w Panu jako nasza ostoja. Po większej części ludzkie radości mają znikomą moc, gdyż opierają się jedynie na subiektywnym i przemijającym przeżyciu. Inną radość nam zapewnia Duch Święty: nie w nas, lecz niezmienną, bo w Panu.
2. Pierwsze czytanie przenosi nas do Jerozolimy, gdzie około połowy wieku V przed Chr. rozgrywa się akcja dwóch czołowych postaci ówczesnego Izraela. Są to uczony w Piśmie Ezdrasz i Nehemiasz, namiestnik króla perskiego. Chodzi w niej o podźwignięcie na duchu rozczarowanych Izraelitów, którzy przed kilkudziesięciu laty po dekrecie Cyrusa (rok 538) rozpoczęli powracać z niewoli babilońskiej do Ziemi Świętej. Powodem ich rozczarowania była sytuacja w kraju jeszcze nie w pełni zgodna z obietnicami Trito-Izajasza, zapowiadającego nowy Exodus Izraela. Tymczasem powoli posuwała się odbudowa zarówno materialna zburzonego miasta wraz ze świątynią, jak również moralna ludu, który zapomniał Prawa Bożego. Przypomniano mu je przez publiczne odczytanie Tory. Reakcją słuchaczy był żal i smutek. Reformatorzy na to zaprotestowali w myśl zasady zawsze ważnej: Radość w Panu jest ostoją waszą. Wyrazem radości miało być dzielenie się darami.
Drugie czytanie ukazuje nam życie pierwotnego Kościoła, założonej przez św. Pawła wspólnoty korynckiej, obfitującej w przejawy charyzmatyczne. Były one źródłem jej niekiedy przesadnej dumy i radości zwłaszcza podczas zebrań liturgicznych. Regulując sprawę właściwego korzystania z charyzmatów Apostoł podaje wpierw jej najgłębszą zasadę teoretyczną. Zaczyna więc od ukazania tajemniczej struktury Kościoła, kreśląc swoją na wskroś oryginalną naukę o Ciele eklezjalnym, zazwyczaj określanym jako Mistyczne Ciało Chrystusa. O ile wielkie jego znaczenie historiozbawcze ukaże św. Paweł dopiero w Liście do Efezjan (1,23; 2,16–18; 3,6; 4,4–16; 5,23), po wzmiankach w Liście do Kolosan (1,18; 2,9.19), o tyle tutaj ogranicza się do praktycznych wniosków. Poszczególne członki ciała są od siebie zależne, muszą się więc ze sobą liczyć nawzajem tworząc jeden organizm. Podobnie i wierni w Kościele są wzajemnie współzależni, gdyż tak hierarchia, jak poszczególne charyzmaty mają na celu dobro wspólne.
Po prologu, który nam ukazuje, jak sumiennie pojmował swoje zadanie ewangelista św. Łukasz, docierając do świadków wydarzeń zbawczych z życia Jezusa Chrystusa, przenosimy się do początku Jego działalności publicznej. W rodzinnym Nazarecie Jezus podczas nabożeństwa synagogalnego w szabat uroczyście wobec zdumionych rodaków deklaruje, kim jest naprawdę. Nie wymieniając słowa „Mesjasz”, które wówczas na tle powszechnych oczekiwań wyzwolenia przede wszystkim politycznego, groziło nieporozumieniem, Jezus komentuje wybrane słowa Trito-Izajasza. Przeczytany przez Niego urywek – choć nie należy formalnie do czterech Pieśni o Słudze Jahwe – zgodnie jest oceniany przez egzegetów jako ich literacki ciąg dalszy odnoszący się do tej samej tajemniczej postaci. Oznajmienie Jezusa: Dziś spełniły się te słowa Pisma, któreście słyszeli, wprawdzie odrzucone wtedy przez rodaków, jest dla nas podstawową prawdą wiary i aktualnym źródłem naszej radości.
3. Myśl główna wszystkich trzech czytań – to oczekiwana przez Boga nasza odpowiedź na wciąż powracające z uporem aktualne pytanie, jak wychodzić z grożącego nam duchowego przygnębienia, by żyć radością w Panu. A ma być ona tak obfita, by jej starczyło do obdzielania nią także drugich. Przy tym moment społeczny jest szczególnie mocno zaakcentowany we wszystkich trzech czytaniach: obdarowaniem biedniejszych rodaków we wspólnocie żydowskiej V wieku przed Chr. kończy się pierwsze, w drugim – Apostoł nakazuje liczenie się praktyczne ze współczłonkami Mistycznego Ciała w Koryncie w imię dobra wspólnego, a w Ewangelii Jezus podkreśla posłannictwo swoje jako prawdziwego Mesjasza – nieść wyzwolenie uciśnionym na duchu. W każdej z opisanych sytuacji chodzi o to, by się odrywać od swoich ocen, jakie nam narzucają wypadki odbierane subiektywnie, a ufnie polegać na objawionym słowie Pańskim, nawet tak niepojętym jak prawda o Ciele eklezjalnym Chrystusa.
4. Homilia może ustawić następujący tryptyk na podstawie trzech czytań. W środku dominuje praprzyczyna naszej trwałej radości: Jezus Chrystus jako obiecany w Pismach Mesjasz. Niesie On prawdziwą radość wszystkim zgnębionym na duchu przez uwolnienie od grzechu, tej najgłębszej przyczyny ludzkiego przygnębienia: „Jedna jest tylko prawdziwa bieda, że człowiek nie jest święty” (L. Bloy). Lewe skrzydło: choć sytuacja zewnętrzna skłania nas czasem do przygnębienia, podobnie jak było z Izraelem po powrocie do zburzonej stolicy, to jednak radość w Panu, prowadzącym nadal swój zbawczy plan, jest niezmiennie naszą ostoją. Prawe skrzydło: tworzymy razem jedno Ciało Chrystusa, co nam zapewnia wiele nie znanych na razie, ale realnych, pomocy dzięki wstawiennictwu i zasługom innych. Stąd wniosek: uczestniczyć aktywnie w tego rodzaju wymianie dóbr. Nawet jeśli nasze ubóstwo ogranicza materialną pomoc dla innych, to duchowe ich wspieranie nie zna takich ograniczeń.
Fragment książki Przy stole Słowa, tom 3 (Okres zwykły: od 2 do 17 niedzieli)
Augustyn Jankowski OSB (ur. 14 września 1916 w m. Złotoust na Uralu, zm. 6 listopada 2005 w Krakowie), właściwie Bogdan Jankowski – benedyktyn, opat tyniecki, biblista, redaktor naukowy Biblii Tysiąclecia, członek Papieskiej Komisji Biblijnej Kongregacji Nauki Wiary, doktor honoris causa PAT. Autor wielu publikacji z dziedziny biblistyki, m.in. Aniołowie wobec Chrystusa, Biblijna teologia czasu, Biblijna teologia przymierza, Dwadzieścia dialogów Jezusa, Rozmowa o Apokalipsie.
Fot. Marcin Marecik
Jeśli zainteresował Cię nasz materiał, mamy dla Ciebie propozycję! Możesz otrzymywać raz w tygodniu, w sobotę o 19:00, e-mail z najnowszymi artykułami z portalu cspb.pl. Wystarczy, że zapiszesz się do naszych powiadomień poniżej...
Chcesz być na bieżąco z najnowszymi artykułami, informacjami dotyczącymi projektu "Filokalia" oraz nowościami wydawniczymi? Jeśli tak, zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej, gdzie znajdziesz formularze do zapisu na nasze newslettery.
Czytelnicy i słuchacze naszych materiałów dostępnych w księgarni internetowej, na stronie cspb.pl, kanale YouTube oraz innych platformach podcastowych mogą być zainteresowani, w jaki sposób mogą nas wesprzeć. Od jakiegoś czasu istnieje społeczność darczyńców, którzy aktywnie i regularnie wspierają nasze działania.
To jest tylko pewna propozycja, możliwość wsparcia — jeżeli uważasz, że to, co robimy, jest wartościowe i chcesz dołączyć do darczyńców, od teraz masz taką możliwość. Z góry dziękujemy za każde wsparcie!
