Żył w ziemi Hus człowiek imieniem Hiob (Hi 1,1).
O tym, gdzie mieszkał błogosławiony mąż, mówi się tu po to, by wyrazić wartość jego cnoty. Któż bowiem nie wie, że była to ziemia pogan? Poganie zaś byli przywiązani do występków, jako że nie poznali swego Stwórcy. Powinno się więc powiedzieć, gdzie zamieszkiwał, by posłużyło to jego pochwale, ponieważ był dobrym człowiekiem pośród złych. Nie jest bowiem rzeczą wielce chwalebną być dobrym wśród dobrych, lecz – pozostawać dobrym wśród złych. Bo podobnie jak bardzo poważną winą jest, gdy nie jest się dobrym pomiędzy dobrymi, tak zasługuje na ogromną pochwałę, gdy pozostaje się dobrym nawet pośród złych. Dlatego tenże błogosławiony Hiob zaświadczył o sobie samym, mówiąc: Stałem się bratem smoków i sąsiadem strusiów (Hi 30,29). Dlatego również Piotr wynosił Lota wielkimi pochwałami, gdyż postrzegając go jako człowieka dobrego pośród niegodziwych, rzekł:
ale [Pan] wyrwał sprawiedliwego Lota, przygnębionego niecnym postępowaniem złoczyńców. Był sprawiedliwy zarówno w swoim patrzeniu, jak i słuchaniu, mieszkając wśród tych, którzy dzień po dniu gnębili duszę sprawiedliwego swoimi niegodziwymi czynami (2 P 2,7-8).
Bo rzeczywiście nie mógłby czuć się udręczony, gdyby nie widział nieprawych czynów swych bliskich lub nie słyszał o nich. A jednak nazywa się go człowiekiem sprawiedliwym w patrzeniu i słuchaniu, bo życie ludzi nieprawych docierało do oczu i uszu sprawiedliwego i nie wzbudzało jego upodobania, ale raniło go. Podobnie Paweł mówi do uczniów: Pośród narodu zepsutego i przewrotnego, między nimi jawicie się jako źródła światła w świecie (Flp 2,15). Tak też powiada się do anioła Kościoła w Pergamonie: Wiem, gdzie mieszkasz, tam, gdzie jest tron szatana; a trzymasz się mego imienia i wiary mojej się nie zaparłeś (Ap 2,13). Także i [społeczność] świętego Kościoła jest wychwalana słowami Oblubieńca, który zwraca się do niej w Pieśni miłości: Jak lilia pośród cierni, tak przyjaciółka ma pośród dziewcząt (Pnp 2,2). Nie bez racji więc wspominając o pogańskiej ziemi, opowiada się, że błogosławiony Hiob żył pośród nieprawych; służy to pokazaniu, że wzrósł – według pochwalnych słów Oblubieńca – jak lilia pośród cierni.
[Dalej słusznie następuje:]
Prosty i prawy (Hi 1,1).
Niektórzy bowiem są tak prości, że nie mają pojęcia, czym jest prawość. Lecz o ile nie osiągają cnoty prawości, o tyle dalecy są od niewinności prawdziwej prostoty; skoro nie potrafią być rozważni dzięki swej prawości, żadną miarą nie mogą pozostać niewinni dzięki swej prostocie. Właśnie dlatego Paweł napomina swych uczniów, mówiąc: Pragnę jednak, abyście byli w dobrym myślący, a co do zła – prości (Rz 16,19). Dalej znów mówi: Nie bądźcie dziećmi w swoim myśleniu, lecz bądźcie jak niemowlęta, gdy chodzi o rzeczy złe (1 Kor 14,20). To samo przykazuje osobiście uczniom Prawda mówiąc: Bądźcie roztropni jak węże, a prości jak gołębice (Mt 10,16; Dz 2,2). Obie te rzeczy muszą być koniecznie połączone w tym napomnieniu, aby przebiegłość węża pouczała prostotę gołębicy, a z kolei prostota gołębicy ograniczała przebiegłość węża. Dlatego właśnie Duch Święty objawił ludziom swą obecność nie tylko pod postacią gołębicy, ale także pod postacią ognia. Poprzez gołębicę wskazana została prostota, a poprzez ogień – gorliwość. Objawia się więc za pośrednictwem gołębicy i za pośrednictwem ognia, ponieważ wszyscy, którzy są Nim napełnieni, w ten sposób starają się o łagodną prostotę, by móc zapłonąć słuszną gorliwością przeciwko występkom grzeszników.
[Następuje:]
Bojący się Boga i odstępujący od złego (Hi 1,1).
Bać się Boga to znaczy nie przeoczyć żadnego dobra, które należy uczynić. Dlatego Salomon powiedział: Kto boi się Boga, niczego nie zaniedba (Koh 7,18). Ale ponieważ niektórzy czynią pewne dobre rzeczy w ten sposób, że bynajmniej nie wahają się przed jakimiś złymi, to słusznie po słowach bojący się Boga dodaje się: odstępujący od złego. Napisano bowiem: Unikaj zła i czyń dobro (Ps 36,27). Albowiem dobre czyny nie są uznawane przez Boga, jeśli zostały w Jego oczach splamione domieszką zła. Dlatego Salomon mówi: Kto w jednym przestąpi, traci wiele dobrego (Koh 9,18). To samo poświadcza Jakub mówiąc: Choćby ktoś przestrzegał całego Prawa, a przestąpiłby jedno tylko [przykazanie], ponosi winę za wszystkie (Jk 2,10). Toteż i Paweł powiada: odrobina kwasu zakwasza całe ciasto (1 Kor 5,6). Aby więc okazało się, jak nieskazitelny był błogosławiony Hiob w dobrych czynach, starannie zwraca się uwagę na to, jak daleki był od zła.
Ci, którzy przystępują do opowiadania walk zapaśniczych czy bokserskich, zwykle najpierw opisują budowę ciała walczących: jak szeroka i zdrowa jest ich pierś, jak silnie napinają się mięśnie ramion, a położony niżej brzuch ani nie obciąża ich zbytnim ogromem, ani nie osłabia zbytnim wychudzeniem. Dopiero gdy już ukażą członki ich ciała jako zdatne do walki, opowiadają o [zadawanych przez nich] wielce potężnych ciosach. Zatem ponieważ nasz atleta miał walczyć z diabłem, autor świętej historii, jakby przed widowiskiem na arenie, wylicza siły duchowe owego zawodnika i opisuje „członki” umysłu, mówiąc: Był to mąż prosty i prawy, bojący się Pana i odstępujący od złego; czyni tak, bo gdy wiadomo, że kondycja tych członków jest dobra, można przewidzieć zwycięstwo już na podstawie samej tej kondycji.
Fragment publikacji Moralia, tom 1
Św. Grzegorz Wielki, papież, ur. ok. 540 r. W 574 r. porzucił życie świeckie i został mnichem. Założył kilka klasztorów. W 590 r., po śmierci papieża Pelagiusza II, został wybrany na jego następcę. W 596 r. wysłał misjonarzy do Anglii. Zmarł w 604 r. Był jednym z najbardziej znanych i poczytnych Ojców Kościoła na Zachodzie.
Fot. Marcin Marecik / Na zdjęciu: fragment mozaiki ceramicznej przedstawiający „Maiestas Domini” z kaplicy w opactwie tynieckim. Wykonanie: Borys Kotowski OSB.
Jeśli zainteresował Cię nasz materiał, mamy dla Ciebie propozycję! Możesz otrzymywać raz w tygodniu, w sobotę o 19:00, e-mail z najnowszymi artykułami z portalu cspb.pl. Wystarczy, że zapiszesz się do naszych powiadomień poniżej...
Chcesz być na bieżąco z najnowszymi artykułami, informacjami dotyczącymi projektu "Filokalia" oraz nowościami wydawniczymi? Jeśli tak, zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej, gdzie znajdziesz formularze do zapisu na nasze newslettery.
Czytelnicy i słuchacze naszych materiałów dostępnych w księgarni internetowej, na stronie cspb.pl, kanale YouTube oraz innych platformach podcastowych mogą być zainteresowani, w jaki sposób mogą nas wesprzeć. Od jakiegoś czasu istnieje społeczność darczyńców, którzy aktywnie i regularnie wspierają nasze działania.
To jest tylko pewna propozycja, możliwość wsparcia — jeżeli uważasz, że to, co robimy, jest wartościowe i chcesz dołączyć do darczyńców, od teraz masz taką możliwość. Z góry dziękujemy za każde wsparcie!
