Medalik św. Benedykta, jeden z najstarszych i najbardziej cenionych symboli chrześcijaństwa, jest nie tylko wyrazem głębokiej pobożności, ale również świadectwem bogatej historii i tradycji benedyktyńskiej. Prezentujemy dwa wzory tego medalika: karawakę oraz wzór tyniecki. Każdy z nich, choć wywodzący się z różnych tradycji, niesie ze sobą głębokie znaczenie duchowe i symboliczne.
Medalik św. Benedykta typu karawaka z kościoła opactwa tynieckiego
Wzór medalu pochodzi z kościoła opactwa tynieckiego, gdzie dwa medale św. Benedykta typu karawaka wiszą w nawie głównej.
Na medalu nie przedstawiono postaci samego św. Benedykta, lecz jedynie krzyż wraz z inicjałami łacińskich modlitw. Takie wersje były popularne w XVII i w XVIII w., choć równolegle spotykamy również i inne odmiany.
W awersie medalu na czterech polach wyznaczonych przez ramiona krzyża znajdują się litery: C S P B czyli: Crux Sancti Patris Benedicti (Krzyż świętego Ojca Benedykta). Na belce pionowej krzyża, od góry do dołu: C S S M L: Crux Sancta Sit Mihi Lux (Krzyż święty niech będzie mi światłem). Na belce poprzecznej krzyża: N D S M D: Ne Draco Sit Mihi Dux (Diabeł [dosłownie: smok] niech nie będzie mi przewodnikiem). W otoku medalu na szczycie znajduje się monogram IHS (oznaczający Jezusa Chrystusa); litery w prawo: V R S N S M V – S M Q L I V B: Vade Retro Satana, Numquam Suade Mihi Vana – Sunt Mala Quae Libas, Ipse Venena Bibas (Idź precz szatanie, nie kuś mnie do próżności, złe jest to, co podsuwasz, sam pij swoją truciznę).
W rewersie medalu umieszczono wielki krzyż z inicjałami 18 liter oraz 6 małych równoramiennych krzyżyków. Zapisano w ten sposób całą modlitwę z prośbą o wybawienie od zarazy i ataków złego ducha. Litery i krzyżyki wykonywano zwykle na krzyżu z dwoma poprzeczkami. Według tradycji autorem tej modlitwy miał być żyjący w połowie VIII w. papież Zachariasz, stąd nazywano krzyż z tymi literami krzyżem Zachariasza, albo też „karawaką”. Łączenie modlitw z krzyża św. Benedykta i papieża Zachariasza stało się bardzo popularne w Polsce od 2. połowy XVII w.; przyczynili się do tego mnisi z opactw w Sieciechowie, Łysej Górze, a zwłaszcza dwóch tynieckich mnichów, autorów książeczek o kulcie św. Benedykta i krzyżach z nim związanych: ojcowie Chryzostom Zdrowski i Amand Zawadzki.
Na szczycie otoku umieszczono odnoszący się do Chrystusa monogram I N R I: Iesus Nazarenus, Rex Iudaeorum (Jezus Nazarejczyk, Król Żydów). Na obu belkach krzyża oraz w otoku mamy: + Z + D I A + B I Z S A B + Z + H G F + B F R S / Michał T. Gronowski OSB. Więcej o znaczeniu i symbolice znajdziesz na stronie: Historia i znaczenie medalionów św. Benedykta w kościele tynieckim
Medalik św. Bendykta, wzór tyniecki
Awers: W centrum cała postać (en pied) św. Benedykta z głową lekko skierowaną w bok; święty jest ubrany w kukullę z szerokimi rękawami; postać mężczyzny z obfitą brodą i wąsami oraz tonsurą zakonną; nimb wokół głowy; w jednym ręku święty trzyma pastorał opacki; w drugiej ręce zamknięta księga (Reguła); po bokach są najpierw słowa w języku polskim: OPACTWO W TYŃCU a po drugiej stronie: KRZYŻ ŚW. BENEDYKTA; reszta tła stanowią poziome kreski; postać jest wpisana w rodzaj czteroliścia (quatrefoil), gdzie granicę stanowi gruba linia oraz ciąg kropek (perełek); pod postacią w polu na dole sygnatura artysty (odwrócona litera K połączona z literą B) oznaczająca artystę, Karola Badynę; na otoku łacińskie słowa zaczynające się na dole od lewej strony: EIVS IN OBITV N(OST)RO PRAE-SENTIA MVNIAMVR (niech jego – św. Benedykta – obecność broni nas w chwili śmierci); czteroliść jest wpisany w koło, które jest zaznaczone ciągiem kropek (perełek).
Rewers: W centrum równoramienny krzyż z rozdwojonymi końcami ramion wpisany w rodzaj czteroliścia (quatrefoil); jest otoczony nieco wyższą ramką, przez co tworzy pole, w które są wpisane wypukłe litery: CSSML – Crux Sacra Sit Mihi Lux (Krzyż święty niech mi będzie światłem); NDSMD – Non Draco Sit Mihi Dux (Diabeł, dosłownie smok, niech nie będzie mi przewodnikiem, wodzem); pomiędzy ramionami litery: CSPB – Crux Sancti Patris Benedicti (Krzyż Świętego Ojca Benedykta); pozostałe pole zdobią poprzeczne kreski; na górze łaciński skrót imienia Jezus (IhS); na dole trzy gwoździe (strzałki); forma czteroliścia jest wyznaczona przez grubą linię oraz ciąg kropek (perełek) i dzieli otok na dwie części; litery na otoku: VRSNSMV – Vade Retro Satana Numquam Suade Mihi Vana (idź precz, szatanie, nie kuś mnie do próżności); SMQLIVB – Sunt Mala Quae Libas Ipse Venena Bibas (złe jest to, co podsuwasz, sam pij truciznę); po każdej literze następuje kropka na środku; otok zamykają również kropki (perełki); czcionka ozdobna.
Dodatkowe informacje:
1. IHS czy PAX?
2. „Idź precz, szatanie…” O medaliku św. Benedykta
3. Medalik św. Benedykta: nowe, szersze spojrzenie
4. Medaliki św. Benedykta i publikacje
Jeśli zainteresował Cię nasz materiał, mamy dla Ciebie propozycję! Możesz otrzymywać raz w tygodniu, w sobotę o 19:00, e-mail z najnowszymi artykułami z portalu cspb.pl. Wystarczy, że zapiszesz się do naszych powiadomień poniżej...
Chcesz być na bieżąco z najnowszymi artykułami, informacjami dotyczącymi projektu "Filokalia" oraz nowościami wydawniczymi? Jeśli tak, zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej, gdzie znajdziesz formularze do zapisu na nasze newslettery.
Czytelnicy i słuchacze naszych materiałów dostępnych w księgarni internetowej, na stronie cspb.pl, kanale YouTube oraz innych platformach podcastowych mogą być zainteresowani, w jaki sposób mogą nas wesprzeć. Od jakiegoś czasu istnieje społeczność darczyńców, którzy aktywnie i regularnie wspierają nasze działania.
To jest tylko pewna propozycja, możliwość wsparcia — jeżeli uważasz, że to, co robimy, jest wartościowe i chcesz dołączyć do darczyńców, od teraz masz taką możliwość. Z góry dziękujemy za każde wsparcie!
